Monday, February 23, 2009

Hauteas

Nâko: Yohanes Manhitu

O, hau klibû, hau atulun!
Hau atulas, hau kaäpehet.
Ho kamamatâ, me manekaf;
ho kamaäof, me mahinê ko.

‘Takaf ao’aölet eslê ho,
‘takaf ao amenat eslê ho.
Oras tuafe näo’oel mateas;
tabu tuafe he näî nhuk teas.

Atoinmunif ka nloim fa teas,
mansian amnasit a-nhuk hauteas.
Ho mfain haef abeït ma amaspeitis,
ho mjail suki amepat ma amâtanes.

Yogyakarta, Funfanû 2003

Kamus


Nâko: Yohanes Manhitu

Kamus, sulat âmaut neu hanfuaf,
naheun nok hine neu kanan uab.
Kamus, tasi amanuat – tasi hanfuaf.
Sekau nsup neune lof niun hine –
hine he ntek ma nnek molok.

Kamus, sulat humaf es kun –
mahilik nâko huruf A talantea Z,
ka namás fa me naheun nok masaf;
ka nâmau fa me naheun nok-a ‘maus.
‘Tebes, ho tasi hanfuaf amanuat ko.

Yogyakarta, Funhitû 2003

Musnasan Tupas

Nâko: Yohanes Manhitu

Baë, mfen nai! Mkios kum, manse nsaejen.
I manas neno moderen âlatan teknologi.
Nansaät es ho mtup onlê atoin-apehet?
Ho ka mutnín fa slutuf nâko pabrik?
Ho ka muskók mít fa masû polusi?
Ho ka mnen fa studi A, B ma C ka?

Unu ma besa, kaisâ a-mtup mibala!
Mtanâ hei luekmin neu kanan slutuf
henait hi kaisâ a-mjail tuaf kamalukê,
henait hi kaisâ a-moê mansian apnikan.
Au ufnekan henait hi kaisâ miun oe leke
ma misnasan mauslaso nâko noep-metan.

Onlê asu apao-ume sin, hit musti tbê piuta;
onlê asaebikasê, hit musti thuk tamepan fleu
henait teme aî bikasê ‘hopû kaisâ nsakalat kit.
Sin eslê pah-pinan anaomatas abít nenô ma fai.
‘Noinâ ma skól lof napoitan kit nâko meisökan –
meisökan lê naheun hit nekak aölet ma apnikan.

Pugeran Timur, Yogyakarta, Funfanû 2003

Ton Ním In Nanan

Nâko: Yohanes Manhitu

Au lukek a-ntonô nalaljen
fun koâ afétaën aminonit
lê napê nope âtemes nae.

Haef i au he ‘tok ka umolok
masi kibal napún-natefan kau.
Au he ‘jail kuk atoin-amonot.

Ho lof ka mumnaha mtein fa,
hi lof ka mmeno mtein fa ben
kalu hi miäitî ma mîlatan kau.

Hanfuaf lo namasaneisin banit,
taën lo naminaneisin in bukti.
Mataf ma nekaf lo ka nfolon fa.

Ton ním au lo uminab haefes,
ton ním au uheun kuk au pasu.
Neu lekâ au he uteab amaneot?

Kupang–Timor, Funnuâ 2004

Hanfuaf Nonô Fauk ntomneu Uab Metô

Natuin laistenab nak Uab Metô, lê a-nmuî kanaf humaf bian onlê METO, UAB ATONI PAH METO, UAB PAH METO, TIMOR, TIMORESE, TIMOL, TIMOREESCH, TIMOREEZEN, DAWAN, TIMOR DAWAN, RAWAN, ma humaf bian (sumber: taklik teu i), ka nnès fa nâko tuaf 0.75 juta (baca: nol koma juta bôhitumním) es naüabe (= namolke) (sumber: the Indonesian Heritage, Language and Literature, 1998) nbi kabupaten (distrik) teun nok dialek (logat) humâ-humâ, au utenab ak uab i musti napèn hormat ma mateab neu pah-pinan nfunamnatéf. Au 'bèt an kanaf UAB METO fun in es mapakê namfau nnèsi nbi Pah Metô. Kanaf teun lê, natuin au tenab, nebè' mapakê msâ eslê UAB ATONI PAH METO, UAB PAH METO, ma DAWAN.

Kanaf DAWAN nane kanaf “matâteme”, fun fêka tít fa tuaf es nahín (kalu au ka 'san) lekâ kanaf nane nemantea atoin-Metô sin luekkin ma in nâko mé. Tuaf aüab Labit (= Uab Indonesia) sin, natám nok atoin-Metô sin kuk, onlêhe npaek tekas BAHASA DAWAN he nlekan neu UAB METO. Au uäkâ ak atoin-Metô namfau ma atoni biakini msâ a-nkios nak kanaf DAWAN nfain-on tekas Labit neu kanaf UAB METO. Lê i nebè'i nfain alasan nansâ es tekas i mapakê a-nbi bale-bale. Lasi i nabè'i ntom nak oras tuafes a-ntek kanaf aî tekas i, tuafes aî tuafin lê namolok nokne lof nalulub neöp neu Uab Meto aî neu atoin-Metô. Natuin hanaf i, natuin au lomit, 'bèt an kanaf nua in lê i nfain on judul neu blog i, nok tuis DAWAN nbi 'takaf nabit.

Tabê ma pules nâko blog tuaf,

Yohanes Manhitu

ymanhitu@gmail.com

Yogyakarta, 14 Funboësamnuâ 2007