Wednesday, May 28, 2008

Mamat aî Lipstik es he Mapilî?


LAB-LÁB lê i, lo kanan upaf nsae ma nlok neno-tunan. Lekâ in nsae nalail, kaisâ tafnekan tak in he nsaun neu in balan unû. Hit ok-okê trasa susar amâfenat nane; ka ala fa tuaf mesê. To anâ, to asusar, nanoin me musti namin lalan piuta fun monit i he nnao nfin. Kalu hit tatám upaf ok-okê neu sulpisâ es, hit lof tapèn daftar upaf mnanû es, naheun nok kanan ‘balê humâ-humâ sin upkin. Tahún tâko minamnòtus (bensin, minaijan, mhb). Okê tém teu mnahat ma ‘baelpalút el’elan. Sâ-sâ in upan nlok neno ma nasuseb kit.

Ntomneu lasi i, au uskék umnau an apaeklipstik-sin. Ka tahín fa lipstik in upne nsae ka kahâ, fun au fêka tcek fa nbi toko hias. Tafnekan he in upne ka nsae fa. Me kalu ini msâ a-nsae, hit fetô ma ainâ-sin lê biasa npaken lipstik nalekonès namin lalan bian.

Natuin etus, liptik nane ‘baelkase kun. Afi neno unû ka tít fa bife Timor apaeklipstik. Me sin lulkin mtasâ okê ma nmoê sin namasan nfinin. Hit lofmasit tahín lasitlekâ onlê “kolkitâ lulu-mtasâ”, lê biasa mapakê he ttek bifé-sin kankin. Kolkitâ nane kolo amonit nâko batan ahunut kun ma njail bukti nak nâko neno unû bifé Timor sin lulkin lo namtasan. Nbi era moderen i, fêka ‘ló fa onnane, hit fetô ma ainâ-sin nsimakan he npaken lipstik he namtasab sin lulkin. Au ka ‘tui fa ak au ka ‘loim fa lipstik aî amtasabluluf humaf bian, fun nane moët alekot mesê ma es-es nmuî in hak he namasab in human. Au ala he umonib hit nekak ak kalu lipstik in upne nsae natuin minamnòtus in upan, au fetô ma ainâ manekat sin naleonès namin lalan alekot bian. Ka sâ-sâ fa mpaek lipstik piuta, me maim lipstik alekot lê upmânafâ. Me au ka uhín fa merek sâ naleok fa upmânafâ.

Ua’alekot neu hit ainâ abitin kuan lê lulu-mtasâ okê me ka nopoin fa loit he nsosan amtasabluluf nbi toko. Noknokâ nah nalalin, sin npoin neu nesu ma nfai kabî (okômamâ). Npius manus ma npep puah. Ntao nalail manus-puah neu fefan, nö’ ao ma ntao neu fefan. Ka ‘ló fa onnane, in lulun namtás neno mnanû mesê ma mepu ok-okê nmót natuin salit. Hit ainâ-sin onlê i ala namtaun kaiskaisâ manus ma puah sin upkin nsaen natuin minamnòtus ini. Me neu sin lê nsenan manus ma puah, sin lof lulu-mtasâ neno-neno.

Yogyakarta, 28 Funnimâ 2008

No comments:

Post a Comment

Hanfuaf Nonô Fauk ntomneu Uab Metô

Natuin laistenab nak Uab Metô, lê a-nmuî kanaf humaf bian onlê METO, UAB ATONI PAH METO, UAB PAH METO, TIMOR, TIMORESE, TIMOL, TIMOREESCH, TIMOREEZEN, DAWAN, TIMOR DAWAN, RAWAN, ma humaf bian (sumber: taklik teu i), ka nnès fa nâko tuaf 0.75 juta (baca: nol koma juta bôhitumním) es naüabe (= namolke) (sumber: the Indonesian Heritage, Language and Literature, 1998) nbi kabupaten (distrik) teun nok dialek (logat) humâ-humâ, au utenab ak uab i musti napèn hormat ma mateab neu pah-pinan nfunamnatéf. Au 'bèt an kanaf UAB METO fun in es mapakê namfau nnèsi nbi Pah Metô. Kanaf teun lê, natuin au tenab, nebè' mapakê msâ eslê UAB ATONI PAH METO, UAB PAH METO, ma DAWAN.

Kanaf DAWAN nane kanaf “matâteme”, fun fêka tít fa tuaf es nahín (kalu au ka 'san) lekâ kanaf nane nemantea atoin-Metô sin luekkin ma in nâko mé. Tuaf aüab Labit (= Uab Indonesia) sin, natám nok atoin-Metô sin kuk, onlêhe npaek tekas BAHASA DAWAN he nlekan neu UAB METO. Au uäkâ ak atoin-Metô namfau ma atoni biakini msâ a-nkios nak kanaf DAWAN nfain-on tekas Labit neu kanaf UAB METO. Lê i nebè'i nfain alasan nansâ es tekas i mapakê a-nbi bale-bale. Lasi i nabè'i ntom nak oras tuafes a-ntek kanaf aî tekas i, tuafes aî tuafin lê namolok nokne lof nalulub neöp neu Uab Meto aî neu atoin-Metô. Natuin hanaf i, natuin au lomit, 'bèt an kanaf nua in lê i nfain on judul neu blog i, nok tuis DAWAN nbi 'takaf nabit.

Tabê ma pules nâko blog tuaf,

Yohanes Manhitu

ymanhitu@gmail.com

Yogyakarta, 14 Funboësamnuâ 2007