Tuesday, May 31, 2011

Fatu Sinai, Fatu Anaot


Nâko: Yohanes Manhitu

Fatu apaotasi, fatu aloët amenot.
Ho musaitan kuan ma bale mnasî,
mufètin toäs ma musaitan amonot
lê ka nahín nit fa selot matao masî.

Sisbaluf, ho lo msinmakan ton-ton;
nâ nâko haemenû ho mutoän piuta.
Nekmenas napoitan kun ini ‘loton
fun lomit apinat mapnikan piuta.

Nèshe nmeu, ho muhunun manas,
musaitan ho aombiam anuinnukat.
Pahe fê a-ntup, ho mnao ka musnás,
msèk naijan âtemes ma nasi apukat.

Maunnai ahinet mesê nasaitan tupas
npô pah-pinan lê fê nít nanait amasat.
Ka ahínlasi nkalab in manu nèk toäs
me ntofnon fun oe njail in bale snasat.

Munî i Kota Baoknan a-njail ho sobâ
masi in ka nèk ko sisi-‘makâ on bukae.
Neno i Pah Ambenû es napén ko, bae.
Fai-fai ho mít pinâ nâko in paukkabâ.

Yogyakarta, Funboësamnuâ 2003

Apaot ‘Maus Mantaën



Neu apanat budaya Timor ok-okê

Atoin-âmaut a-nsutai mnahas a-nbi lopo nanan

natuin in ka nahín fa nak in a-nmuî penâ ma ane.
Liänâ pah oni ka ntamis nít fa oni nbi hau tunan
fun napnikan oni in human masi nbi hau ‘kane.

Baë ma benû amanekat ki, hit i lo atoin-âmaut kit;
tatâ ma olî ahinet, hit es apaot ‘maus mantaën kit.
Bonet, lekûsene, fekut, bilut, ma heot musti maätî;
puah-manus, ‘tibâ ma kabî lobaithe kaisâ tapnikan.

Sekau es he nakain anislutuf nâko batan moderen?
Sekau es he ntulek dansa ma helat pah-matâteme?
Mauthe es-es a-npil kun in lalan natuin in fanderen.
Me ‘maus mantaën musti natpén piuta onlê teme.

Feku ma knobê mauthe napoin sin hanan alumat;
bonet, bilut ma bsoöt mauthe nhias elaf ma buat;
sít metô ma in pisut amasat mauthe neik kit kolit;
puah-manus nâko kabî ma ‘tibâ neik hit mahoet.

Yogyakarta, Funboësamnuâ 200

Yohanes Manhitu in tuis

Hanfuaf Nonô Fauk ntomneu Uab Metô

Natuin laistenab nak Uab Metô, lê a-nmuî kanaf humaf bian onlê METO, UAB ATONI PAH METO, UAB PAH METO, TIMOR, TIMORESE, TIMOL, TIMOREESCH, TIMOREEZEN, DAWAN, TIMOR DAWAN, RAWAN, ma humaf bian (sumber: taklik teu i), ka nnès fa nâko tuaf 0.75 juta (baca: nol koma juta bôhitumním) es naüabe (= namolke) (sumber: the Indonesian Heritage, Language and Literature, 1998) nbi kabupaten (distrik) teun nok dialek (logat) humâ-humâ, au utenab ak uab i musti napèn hormat ma mateab neu pah-pinan nfunamnatéf. Au 'bèt an kanaf UAB METO fun in es mapakê namfau nnèsi nbi Pah Metô. Kanaf teun lê, natuin au tenab, nebè' mapakê msâ eslê UAB ATONI PAH METO, UAB PAH METO, ma DAWAN.

Kanaf DAWAN nane kanaf “matâteme”, fun fêka tít fa tuaf es nahín (kalu au ka 'san) lekâ kanaf nane nemantea atoin-Metô sin luekkin ma in nâko mé. Tuaf aüab Labit (= Uab Indonesia) sin, natám nok atoin-Metô sin kuk, onlêhe npaek tekas BAHASA DAWAN he nlekan neu UAB METO. Au uäkâ ak atoin-Metô namfau ma atoni biakini msâ a-nkios nak kanaf DAWAN nfain-on tekas Labit neu kanaf UAB METO. Lê i nebè'i nfain alasan nansâ es tekas i mapakê a-nbi bale-bale. Lasi i nabè'i ntom nak oras tuafes a-ntek kanaf aî tekas i, tuafes aî tuafin lê namolok nokne lof nalulub neöp neu Uab Meto aî neu atoin-Metô. Natuin hanaf i, natuin au lomit, 'bèt an kanaf nua in lê i nfain on judul neu blog i, nok tuis DAWAN nbi 'takaf nabit.

Tabê ma pules nâko blog tuaf,

Yohanes Manhitu

ymanhitu@gmail.com

Yogyakarta, 14 Funboësamnuâ 2007