 |
| Foto: https://www.amazon.com |
Atuis: Yohanes Manhitu
U’úb tuis i, au he utón maneö ak au ka ‘moê fa tuis i he ûsekê abaca he ntae Sulat Kninô (Alkitab) masi taes nane lo naleok kun he nfene ‘noinâ alekot ma amasat, fun nane Uisneno In Aän es matuï ma mapanat he ntanâ lalan monit ini. Salit maneö nâko tuis i eslê he uteab ak natuin taes Sulat Kninô lê matuï nèk uab lê hit taim he tahine, onlê uab Prancis aî humaf bian, hit nabè' tânoin’ok he tahín teks in otan (arti) lê malulâ nèk uab bian. Natuin taes haef-haef, kalu makoete fê nabala nok kit, hit nabè' tanún hanfuaf namfau lê a-ntulun kit he tamolok (taüab), tbaca, ma nabè' mapakê he ttui babaun tèk uab nane. Henait tapèn hasil alekot natuin taes Sulat Kninô i, hit nabè'i tpaek teknik komparatif—nane nak hit tait tan Sulat Kninô nua ma tanesâ sin. Hit a-tbaca versi uab bian ini ma kalu ka tahín, nabè'i tfei versi uab lê hit tahine he taim in otan nak sâ. Fun sonit Sulat Kninô ini biasa ka nsan fa, hit lof tapèn teks alekot ma atomas he ntulun kit a-nbi ‘noinâ. Me on abaca alekot, hit musti tbaca lekleok piuta, kaisâ on “matfolo ma luektonô”. Nbi i au ka ukeo fa abaca he njail atafsir Sulat Kninô (ekseget), me nobaha he njail ataes alekot—ateas nèk mataf aäikat. Masi atafsir alekot ok-okê msâ musti naübon nâko ataes alekot aî abaca nok mataf aäikat ma neöp amaneot.
Tuis i mamnaitî nâko au monit neno-neno kun. Sulat Kninô (nok tuis Sranî bian) lo ntulun kau haef namfau he uhín uab bian, lê mapakê a-nbi negara matâteme. Ona-tlekâ, nbi ton 2007, au ‘siom Sulat Kninô versi Esperanto ini, Biblio, nâko Ampaer Berhard Eichorn (anggota Komisiita Sacerdoto por IKUE-Freiburg) lê natua es Pah Jerman. Naübon nâko Duminggu (Nenoklei), oras au ‘siom ulail paket nane nâko Jerman, au ‘mulai ‘paek buku nane nbi greja neu au ‘mes kuk. Haef-haef oras au ‘tea greja nanan, au lab-láb ait ma ‘fei teks misâ he aim perikop nâko Fefbelâ Mnâ (Vetus Testamentum) ma Fefbelâ Feü (Novum Testamentum) lê mapakê neu misâ a-nbi Nenônaek nane. Ma haef-haef abaca am uispaere (pastor) ntae Sulat Kninô a-nbi mimbar nèk uab Labit ai uab Jawa, au ‘fei ma ‘tae ‘bi au Biblio. Onlê au ak ulail, sâ-sâ lo namnés, masi feës-feës in redaksi suk naikan kleö. Me nane ka sâ-sâ fa, fun in ka nabainâ/naleün fa teks in otan. Babaun, nâko Duminggu un-unû nane (nbi 2007) talantea oras i, au ‘mulai ‘taken ok Biblio me ka usaitan fa Sulat Kninô versi Uab Metô, Labit, Malayu Kupang, mhb. Au uneöp ak natuin aktivitas taes Sulat Kninô èk uab Esperanto i, au upèn kuk moët alekot humaf nua: (1) ‘tae Uisneno In Aän èk “spirit feü”, ma (2) ûnoin’ok he uhín uab Esperanto—Zamenhof in mepu amasat nane—talantea uhín lekleok, ka ala fa natuin tuis sukuler me tuis agama msâ. Ntomneu sâ lê au unaob i, hit ofmasit tahín, i ka moët feü fa nbi pah-pinan i. Nbi bale bian a-nbi Pah Afrika, Alkurän—atoin-Islamas sin sulat kninô—a-ntulun tuaf namfau he nahín uab Arab, lê ka sin uab kuatuaf fa. Au uäkâ ak hit nabè'i tpaek teknik komparatif i he tânoinâ uabe namfau. Pules ma seunbanit neu Uisneno—lê a-nfe hine humâ-humâ neu atonîhonis—fun Sulat Kninô matuï ben nèk uabe namfafau nbi pah-pinan i, es in nabè' mapakê, ka ala fa on Uisneno In Aän me on buku ‘noinâ msâ neu tuaf es-es. Me kasian, haef namfau “‘Maus Amasat” i ala mabelak ma nhias meja nbi keän.
Lo ‘tebes, ka ala fa Sulat Kninô es nabè' mapakê neu ‘noinâ natuin teknik komparatif humaf i. Teks humaf biane (teks sekuler namfafau) msâ nabè' mapakê. Hit nabè' tait teks uab nua ka namfau nâko internet (nbi koran, situs puisi, mhb.) ma tanesâ sin. Tail teu teks uab bian ini ma kalu ka tahín, ta’ét teu ese, nèk hit uab. Nane lo naleok ma nfe kit informasi feü. Me in bobot ka ntean fa taes Sulat Kninô ini, fun in otoritas ‘nânae nfin, ma nâko in hit tapèn kuk fungsi dobel: ‘noinâ kninô ma informasi.
He tbaca uab pah-bian a-nbi Sulat Kninô aî a-nbi sumber bian, meuptaesulat (baca buku) lo musti manaob kalu tloim he tahín uab pah-bian laba, nès-nès he tahín teks in arti nak sâ. Kalu tloim he ‘ttak tok uab feü es in tuis, hit musti tatakab hit matak nok tuis a-nbi uab nane. Onlê au ak ulail, Sulat Kninô ka Bíblia nane alaha pilit-es nâko pilit namfafau, nès-nès a-nbi tonnatun i, lê naheun nok opsi aî alternatif namfafau neu kit. Nabua nok tuis humâ-humâ nèk uab Esperanto, Biblio—es ânaêsekê nâko ok-okê—nabia kau nbi lalan amnanut he ûnoin’ok henait babaun utua au neöp kaähenut i èk informasi pisâ mesê-mesê ma hine kleö-kleö.
Yogyakarta, 5 Funsiô 2010
No comments:
Post a Comment