Thursday, October 31, 2024

Hanfuaf Nonô 200 Neman nâko Uab Portugis


Nbi ton 2023, natuin sulkeot resmi nâko Badan Bahasa Kemendikbudristek RI, in nok a-nbi meupsusun etimologi neu Kamus ‘Naek Uab Indonesia (KBBI). In tugas eslê he nteliti hanfuaf nonô 200 ma nahín maneö-maneö nak sin neman nâko uab Portugis. Hanfuafin nane he matamâ neu Kamus Besar Bahasa Indonesia Edisi Keenam Daring (KBBI VI Daring). Es onnane, in kanne matuï ben on asusun etimologi uab Portugis ini neu KBBI (tail kbbi.kemdikbud.go.id). Kamus online nane Anaäplenat Indonesia napoine ben nèk cara resmi nbi KBI XII nane, nbi Jakarta, nok tanggal 27 Funboës 2023.

Molok Metô a-nbi Borobudur (Neonhâ, 03-10-2024)

 

Monday, September 30, 2024

Au Buku Apoi’ahuntin (talantea Funhitû 2024)

Foto: Diandra Kreatif, 2024

Au buku apoi’ahuntin eslê antologi puisi Dahaga Pengembara (Yogyakarta: Diandra Kreatif, 2024), Indonezia-Esperanta Proverbaro (Antwerpen: Eldonejo Libera, 2022), Multlingva Frazlibro (reviziita kaj pligrandigita eldono) (Antwerpen: Eldonejo Libera, 2021), tlakab Metô Gitanjali (Sítnatas) nâko Rabindranath Tagore in buku (Yogyakarta: Diandra Kreatif, 2019), antologi puisi Metô ma Tetun no tlakab Labit Lirik Santalum (Yogyakarta: Diandra Kreatif, 2019), Feotnai Mapules | Princino Laŭdata, antologi puisi Metô-Esperanto (Antwerpen, Belgia: Eldonejo Libera, 2016), Tetum, A Language For Everyone (New York: Mondial, 2016), Kamus Portugis-Indonesia, Indonesia-Portugis (Jakarta: PT Gramedia Pustaka Utama, 2015), antologi puisi Esperanto Sub la Vasta Ĉielo (Austarali: Mondeto, 2010), Multlingva Frazlibro (Rotterdam: UEA*, 2009), antologi puisi Metô Nenomatne Nbolen (Yogyakarta: Genta Press, 2009), ma Kamus Indonesia-Tetun, Tetun-Indonesia (Jakarta: PT Gramedia Pustaka Utama, 2007).
---------------------------------------------------------------
*) UEA = Universala Esperanto-Asocio (Pukan Esperanto Universal).

Sunday, September 29, 2024

Atuipuisi-sin lê Au Utlakab Sin Puisi-sin neu Labit

Foto: becomeawritertoday.com

Au kuk utlakab neu uab Labit/Indonesianamfau ‘sekê langsung nâko versi asliminimal (kleö ‘sekê) puisi nonô mesê nâko atuipuisi-sin lê i: Alfredo García Valdez (Meksiko), Alfredo Pérez Alencart (Spanyol), Aníbal Núñez (Spanyol), Arthur Rimbaud (Prancis), Charles Baudelaire (Prancis), Claudio Rodríguez Fer (Spanyol), Dennis Ávila Vargas (Honduras), Elena Liliana Popescu (Rumánia), Emily Dickinson (Amerika Serikat), Fernando Pessoa (Portugál), Fray Luis de León (Spanyol), Gabriela Mistral (Cile), Ingrid Valencia (Meksiko), Jeannette L. Clariond (Meksiko), José Luis García Herrera (Spanyol), José Pulido Navas (Spanyol), Juan Cameron (Cile), Juan Carlos Olivas (Kosta Rika), Karol Józef Wojtyła[1] (Polándia), Lilliam Moro (Kuba), Luis Borja (El Salvador), Luís Vaz de Camões (Portugál), Margarito Cuéllar (Meksiko), María Sanz (Spanyol), Octavio Paz (Meksiko), Pablo Neruda (Cile), Paul Verlaine (Prancis), Paura Rodríguez Leytón (Bolívia), Rabindranath Tagore (India), Ramón Hernández-Larrea (Kuba), San Juan de la Cruz[2] (Spanyol), S.M. Shahnoor (Bangladés), William Auld (Ingris), Yelba Clarissa Berrios Molieri (Nikarágua), ma Nidia Marina González Vásquez (Kosta Rika).


[1] Santo Yohanes Paulus II (unû: Sri Paus Yohanes Paulus II) in kanmahonit.

[2] Santo Yohanes nâko Salib (1542–1591), ahafot neu atuipuisi nèk uab Spanyol.

Wednesday, July 31, 2024

Gitanjali 103, Nâko: Rabindranath Tagore; Atlakab neu Uab Metô: Yohanes Manhitu

Foto: www.vecteezy.com

Natuin tabê hanaf mesê neu ko, au Uisneno ko, mauthe au indra-sin nâbenok ma nsai pah-pinan i nbi ho haem.

Onlê noep-ulan abít Funhitû lê nâlae nanebton nèk in baut nâko ulan kaätkuas, mauthe au nekke nabés neu ho nesu nèk tabê hanaf mesê neu ko.

Mauthe au sítin nabuaban hanaf humâ-humâ neu saif nonô mesê ma nsain neu tasi ataäs nèk tabê hanaf mesê neu ko.

Onlê tohaele puknes lê namnau balkin ma natpenen fai-manas he nlulun nfanin neu sin kunâ es-es es a-‘nuüf, mauthe au mointe nobâtemen na’úb lalan neu ume abalbalat nèk tabê hanaf mesê neu ko.

Yohanes Manhitu es natlakab neu uab Metô, ma tlakab in npoi es buku Gitanjali (Sítnatas) (Yogyakarta: Diandra Kreatif, 2019).

Gitanjali 102, Nâko: Rabindranath Tagore; Atlakab neu Uab Metô: Yohanes Manhitu

Foto: www.artzolo.com

Au ûmoe ulail atoni biakin ak au uhín ko ben. Sin nít ho humme nbi au mepu ok-okê. Sin néman ma natoit kau, “Lê i sekau?” Au ka uhín fa he utae ak sâ. Ma au ak, “‘Tebes, au ka nabè’ fa utón.” Sin nasán kau ma nasaitan kau nèk akan. Ma ho mtoko mbi nae, mkumain kum.

Au utám au piôtin a-ntomneu ko neu sít amuintin. Lasîkolô nane naenanpoi kun nâko au nekak. Sin néman ma natoit kau, “Mutonan kau ho salit ok-okê.” Au ka uhín fa he utae sin ak sâ. Ma au ak, “Ah, sekau es nahín sin otkin nak sâ!” Sin a-nkumanin ma nasaitan kau nèk akne manenû. Ma ho mtoko mbi nae, mkumain kum.

Yohanes Manhitu es natlakab neu uab Metô, ma tlakab in npoi es buku Gitanjali (Sítnatas) (Yogyakarta: Diandra Kreatif, 2019).

Sunday, June 30, 2024

Gitanjali 100, Nâko: Rabindranath Tagore; Atlakab neu Uab Metô: Yohanes Manhitu

Foto: www.instagram.com

Au ‘súp umneuk eu humaf onlê taismanuane in kòpun, èki fnekan he upèn iunfuaf leokleüf nâko sâ lê kamahumâ.

Ka nmuî ntèn fa saebnao nâko bnaosonlain-es neu bian èk au bnao lê anislutfe ntepon. Neno nan’in a-nfininen a-nbi oras au fê a-‘sinmák he ûbaë ok okî lê a-npolin kau.

Ma oras i, au ‘sinmák he ‘maet eu kaämates in nanan.

Au lof èk au mointe in harpa neu keän-tolas a-npaumák kòpû lê ka nmuî fa tuän, nbi bale mé musik napoinon nâko tainbijólin lê ka nmuïn fa hanaf.

Au lof ustél in hanan neu hanaf abalbalat, ma lekâ in a-nlúm ma nanoin nalail in hanan amunit, au lof a-‘sonlait au bijól a’ét nane neu ataäs in haen.

Yohanes Manhitu es natlakab neu uab Metô, ma tlakab in npoi es buku Gitanjali (Sítnatas) (Yogyakarta: Diandra Kreatif, 2019).

Hanfuaf Nonô Fauk ntomneu Uab Metô

Natuin laistenab nak Uab Metô, lê a-nmuî kanaf humaf bian onlê METO, UAB ATONI PAH METO, UAB PAH METO, TIMOR, TIMORESE, TIMOL, TIMOREESCH, TIMOREEZEN, DAWAN, TIMOR DAWAN, RAWAN, ma humaf bian (sumber: taklik teu i), ka nnès fa nâko tuaf 0.75 juta (baca: nol koma juta bôhitumním) es naüabe (= namolke) (sumber: the Indonesian Heritage, Language and Literature, 1998) nbi kabupaten (distrik) teun nok dialek (logat) humâ-humâ, au utenab ak uab i musti napèn hormat ma mateab neu pah-pinan nfunamnatéf. Au 'bèt an kanaf UAB METO fun in es mapakê namfau nnèsi nbi Pah Metô. Kanaf teun lê, natuin au tenab, nebè' mapakê msâ eslê UAB ATONI PAH METO, UAB PAH METO, ma DAWAN.

Kanaf DAWAN nane kanaf “matâteme”, fun fêka tít fa tuaf es nahín (kalu au ka 'san) lekâ kanaf nane nemantea atoin-Metô sin luekkin ma in nâko mé. Tuaf aüab Labit (= Uab Indonesia) sin, natám nok atoin-Metô sin kuk, onlêhe npaek tekas BAHASA DAWAN he nlekan neu UAB METO. Au uäkâ ak atoin-Metô namfau ma atoni biakini msâ a-nkios nak kanaf DAWAN nfain-on tekas Labit neu kanaf UAB METO. Lê i nebè'i nfain alasan nansâ es tekas i mapakê a-nbi bale-bale. Lasi i nabè'i ntom nak oras tuafes a-ntek kanaf aî tekas i, tuafes aî tuafin lê namolok nokne lof nalulub neöp neu Uab Meto aî neu atoin-Metô. Natuin hanaf i, natuin au lomit, 'bèt an kanaf nua in lê i nfain on judul neu blog i, nok tuis DAWAN nbi 'takaf nabit.

Tabê ma pules nâko blog tuaf,

Yohanes Manhitu

ymanhitu@gmail.com

Yogyakarta, 14 Funboësamnuâ 2007