Fatu Sinai In Nuän

Fatu Sinai(n). Foto: http://www.lintasntt.com

Nâko: Yohanes Manhitu

Au ‘nen nuän i nâko au amnasi Simon Petrus Tunliu ma tuafin a-nbi Kuan Kiubukif, Pah Oekusi-Ambeno. Nuän Fatu Sinai(n) i nuän a-ntomneu fatu ‘naek mesê, onlê bnoko mesê lê munî i hit nabè' tapene es Tais-Bifé (Selat Ombai) nanan nâko bale mesê kanan Fautkenfuâ, npaumák Nitib(e), ai nabè' tapene nâko Baoknan(a), kota ‘naek Kecamatan Nitibe ini (oras Indonesia in plenat), nbi Pah Ambeno, Timór Neonsaet. Nuän i nnao nkon kuan-kuan a-nbi Pah Timor, nès-nès neu sekau es lê nahín laistakanab (etus a-ntomneu pah).

Nuän i nak on i: Afi un-unû, a-nmuî ‘nuüf nua naketin (nmapaumakan) a-nbi bale mesê npaumák nok ‘Nuüf Mutis. Tob a-nbi ‘nuüf nua’in nane ukin a-nfua nuüf nua aketsin nane ton-ton, a-nbi oras senat ma oras bian. Me muït lê malolô a-nbi fuat neu ‘nuüf nua'in nane ka namnés fa: neu lê ‘nuüf ese (kanne ka matekâ fa) tuafin a-nlolon fafi ma bijae(l), me neu ‘nuüf lê kanne Fatu Sinai(n) in ka napèn nit fa fafi.

Nbi neno mesê onnanet, Fatu Sinai(n) (aî ofmasit in tuan) ném neu lê ‘nuüf ese ma natonne nèk neksusal nak: «Ho muleok kum neu tobe nlol ko fafi ma bijael ton-ton. Au lo sin a-nloloha kau ‘bib-haemenû haef-haef. Ton i kalu sin a-nlolon ntèn kau ‘bib haemenû, au lof aen kuk eu tasi nanan.» “Nuüf lê ese ka nak fa sâ-sâ, me in nekne msâ namleû. Tone ntea ben onnanet, tob a-nbi pah nane, neman he nlolon ma nfuan onlê haef-haef. Onlê ton afintin, sin a-nlolon fafi ma bijael neu lê ‘nuüf ese, me nlolon ‘bib-haemenû neu Fatu Sinai(n). Es onnanet, Fatu Sinai(n) nak oras nane in musti naen neu tasi nanan, natuin in hanfekat.

Oras fai natnan onnane, tomas tuafin lê a-ntokon nbi kuan lê a-npaumák Fatu Sinai(n) ntupan nfininen, ‘nuüf nane natnô ma nnao baun-baun nâko in balan. Naskék onnanet, maunnaijes a-nkokleô on i: “Koklêleöoooo……………lem tasi…………..Koklêleöooooo…………lem tasi.” Mauntuafe nfen ma nakain manu nane nak: «Hus!…….Mëeee meokalâ!………Maun-alaut!» Npaumák he nmeu ben, manu nane nkokleô haefes a-ntèn onlê lelo: “Koklêleöoooo………lem tasi………….. Koklêleöoooo…………lem tasi…………………….”

Maun tuafe npoi he nakain a-ntèn manu akokleöt nane, me nbi oras nane in naskék nâtataï ma nkoâ, fun sin a-nbi tasi nanne ben. Atoni bian lê a-nfenan a-msâ namtaun ok-okê ma ntofnok fun sin ka nlae nan fa maunnai akokleöt nane. Kalobes onnanet, kuane nlem neu tasi. Alaha bifé mnasi mesê es a-nlaka nfin neu tasi biane nok in manu, lê nasaeb nèk in tuanne nmés kun.

Atoni nbi Pah Timor a-ntek Fatu Sinai(n) in lalan he neu tasi nak Noe Besi, fun noe nane nmoin ma nsai piuta. Noe(l) nane in ninen naheun nok aenöek. Ma munî i njail nakat neu Indonesia nok Timor-Leste (Timor Neonsaet). Oras au fê a-‘bi SDN 7 Kiubukif, hai mnao mpeknik aithe haef nua mbi noe nane in ninen.

Nuän i he 'tebes aî kahâ, alaha Uisneno Amoët ma Apakaet kun es nahín in maneon.

Yogyakarta, 9 Funnuâ, 2002

Sugéng ma Yufen

Nâko: Yohanes Manhitu

Etus tuktukâ i npoi nbi Yogyakarta. Nmuî mahasiswa-es kanan Yufen. In atoin-Maumere, Flores. Nâko nasoup SMP nbi Maumere in natutan ini skol SMA nbi Irian Jaya, es munî i matekâ nak Pupua. Oras i Yufen a-nkulia es akademi informatika mesê es Yogyakarta. Etus i nak on i.

Fai-es onnane, nmuî onen uempenef atoin-Katolik sini nbi ume-es a-nbi bale mesê kanan Minggiran. Uemtuaf nane nâko Jawa, ma kanan atuin’onen nane msâ namfau nneis es nâko Jawa. Onlê hit ok-okê tahín, nbi Jawa atoni-sin naüaban neik sin uabe kun. Es onnane, hit atoni tâko monê (pulau bian) lê ka tahín fa uab nane, lo tasuspok ‘tebes. Lo nmaneo, sini msâ nahinan uab nasional, uab Indonesia (Labit), me uab nane ka maüabâ fa neno-neno; alaha nbi oras-oras resmi.

Yufen, lê ném neu onen uempenef nane nok in aonbian kanan Hiro, ntám natuin pukan bian lê a-ntamanen neu ume nanan. Oras sin a-ntaman onnane, sin a-nmanaä’nimaf es nok es. Atoin-Jawa sin lê a- nmanaäa‘nimaf natae sin biakin nak: “Sugeng, sugeng”. Yufen in naneop nak sugeng nane kanaf aî fam, es onnane oras in nsalamat bifé Jawa es, in ka natae fa bifé nane nak sugeng, me in natae nak Yufen (ntek nafanî kun in kanan).

Oras nane, Yufen in ka nak fa sâ-sâ, me Hiro napán manit a-nbi nekan. Oras onen nane namsoupen, ma sin a-nnaon nfanin neu sin kos, Hiro nmain natuin lalan. Yufen, lê ka nahín fa nansâ es Hiro nmain neu sâ, natoit nak: “Hiro, nansâ es ho mmain mûsek’om?» Hiro nak: «Au ‘manis ko»

“Ho mmanis kau?”, Yufen natoit.

“Hao au ‘manis ko.”, Hiro natae.

“Me ho mmanis kau neu sâ?”, Yusuf natoit.

“Sugéng nane nak sâ?”, Hiro neiki nsobal Yufen.

“Sugéng nane atoin-Jawa in fam”, Yufen natae onnane.

“He…..he…..he……he……i lo nlucu tebtebes, Yufen.», Hiro nmain me Yufen namkoa baha.

Sugéng nane nak selamat.», Hiro natonan Yufen.

“Aduh……au ‘san ulaljen. Etun bifé lê au ‘masalamat okne nmain kun.», Yufen a-ntofnon.

Mabê nane, oras sin a-nnaontean sin kos, sin fê a-nmamanin. Ma, oras au ‘nao eu sin kos ma sin natonan kau etus i, hai ‘mani mtein.

Yogyakarta, Funnuâ 2002