Saturday, January 31, 2009

Penfui, 18 Funboës 1749

Nâko: Yohanes Manhitu
.
Au utnín, lasîmaten onlê anesfút.
Hit ka tahín fa sekau es nasfú
ma on tâbilas matak hit a-tmaet

(Octavio Paz, El pájaro)

Nabuan nekaf mesê, ansaof mesê,
natuin Sulat Lifau-m-Nainonot,
Atu Lifau-m-Nainonot; Oekusi,
Miomaffo, Mollo, Amfoän, Biboki,
Insan ma Fautleü ntut hanaf mesê.

Meo kaesmetan sin nasaebin penpene,
nhukun kenat, auni, msâ sunî mnanû,
natbokab aplenat kota fautputun sin.
Pusmau njail asoit nâko lasimtaus.

Smanaf nifun bôha napunan Hornai,
Monkana nabuab in meo fautputun sin.
Amabi nafeitin in bijae metô aslutus sin,
bano nsae neu abhaët akalat sin neokin.
Akalat bian naheun paän ma bahkabâ.

Nipu ma noep-metan a-nsilkon nanoeba,
aof, mutî ma metan, naplák onlê penâlikaf.
Gaspar da Costa in bale snasat a-njail saksi
neu neno lê kamapnikan talantea nabalbal.

Mkios, penâ amliat-amaspeitis kamanikâ.
Nâ asait onlê ulan apopit, nesâ onlê pupuk.
Penâ apunet ka nok tuan, nitu es sin apaot.
Lele kamakisô, penâ ka maseikî mnitâ fa.
Nanao penâ apunet amliat a-njalin penfui.



Kupang–Timor, Funnuâ 2004

Atuipuisi

Gambar neu puisi ném nâko i.
.
Nâko: Yohanes Manhitu

Neu atuipuisi nèk Uab Metô

Katâ aî hanfuaf, ini mnahat aminat;
uabe in otan es ini mnimut aminonit.
In a-ntui piuta nâko in nekan nanan,
ma nkifû uab neu nekaf ma smanaf.

Tuafes lof nak in nanai aî namaun,
bian lof nak in lo atoni anuinmepu.
Me in atuis amaneot, atonas alekot
neu sin: apules laistuis ma hanfuaf.

Ò atuipuisi, atónhanaf nâko nekaf;
afainekat ma atónlasi natuin tninas.
Ho ‘mause eslê puisi alumat mabaca,
ho abiate eslê hanfuaf ma ‘tuï aäikat.

Yogyakarta, Funfanû 2003

Hanfuaf Nonô Fauk ntomneu Uab Metô

Natuin laistenab nak Uab Metô, lê a-nmuî kanaf humaf bian onlê METO, UAB ATONI PAH METO, UAB PAH METO, TIMOR, TIMORESE, TIMOL, TIMOREESCH, TIMOREEZEN, DAWAN, TIMOR DAWAN, RAWAN, ma humaf bian (sumber: taklik teu i), ka nnès fa nâko tuaf 0.75 juta (baca: nol koma juta bôhitumním) es naüabe (= namolke) (sumber: the Indonesian Heritage, Language and Literature, 1998) nbi kabupaten (distrik) teun nok dialek (logat) humâ-humâ, au utenab ak uab i musti napèn hormat ma mateab neu pah-pinan nfunamnatéf. Au 'bèt an kanaf UAB METO fun in es mapakê namfau nnèsi nbi Pah Metô. Kanaf teun lê, natuin au tenab, nebè' mapakê msâ eslê UAB ATONI PAH METO, UAB PAH METO, ma DAWAN.

Kanaf DAWAN nane kanaf “matâteme”, fun fêka tít fa tuaf es nahín (kalu au ka 'san) lekâ kanaf nane nemantea atoin-Metô sin luekkin ma in nâko mé. Tuaf aüab Labit (= Uab Indonesia) sin, natám nok atoin-Metô sin kuk, onlêhe npaek tekas BAHASA DAWAN he nlekan neu UAB METO. Au uäkâ ak atoin-Metô namfau ma atoni biakini msâ a-nkios nak kanaf DAWAN nfain-on tekas Labit neu kanaf UAB METO. Lê i nebè'i nfain alasan nansâ es tekas i mapakê a-nbi bale-bale. Lasi i nabè'i ntom nak oras tuafes a-ntek kanaf aî tekas i, tuafes aî tuafin lê namolok nokne lof nalulub neöp neu Uab Meto aî neu atoin-Metô. Natuin hanaf i, natuin au lomit, 'bèt an kanaf nua in lê i nfain on judul neu blog i, nok tuis DAWAN nbi 'takaf nabit.

Tabê ma pules nâko blog tuaf,

Yohanes Manhitu

ymanhitu@gmail.com

Yogyakarta, 14 Funboësamnuâ 2007