 |
| Foto i mamnaitî nâko situs internet. |
Atuis: Yohanes Manhitu
RABINDRANATH TAGORE [rəˈbindrəˈnɑt ˈtɑɡɔr] (1861–1941) mahonis a-nbi
Kalkuta (munî i Kolkota), India, nok tanggal 7 Funnimâ 1861, India in am’úf neu
sastra moderen. Natuin in tuisin, in a-nfe lalan neu kanan atuis a-nbi Pah
India nâko uab kuatuaf ok-okê (Pah India nmuî uab ± 352 nok logat juta
nifun-nifun, Le Magazine littéraire. No. 462, Funtenû 2007), msâ neu
atuisin a-nbi Pah Kaesmutî (Barat). Nbi ton 1913, in a-njail atuis
ka-Eropa ahunut lê napèn hadia Nobel Sastra fun in banit puisi matlakab[1] lê majudul Gitanjali (Metô: Sít Tnatas; Ingris: Song
Offerings; Prancis: L’Offrande lyrique[2]). In puisi namfau ‘sekê matuï nèk uab Bangla (aî uab Bengali, mapakê nabala
es India ma Bangladés) ma namunit masonî neu uab Ingris—uab kaesmutî lê mapakê
piuta es India. Ka ala fa puisi nmés, ini msâ a-ntui prosa namfau nèk uab Ingris.
Hanfuaf Ingris sin lê mapakê a-nbi antologi i namfau es papmesê nok abitin
Sulat Kninô King James Version (lê Usif James I a-ntoit he matlakab ma
mapakê a-nbi Krè/Klei Anglikan).
Masi ném nâko umênakaf âmaut,
Rabindranath ka nsimakan fa skól resmi. Nbi in monit, in ka nasòp nít fa skól
resmi. Me in talenta neu sastra lo ‘naek, namlia, ma nafua ‘tebes. In puisi palmelu
(ahunûsekê) matuï oras in fê ton 8, ma in puisi nmulai ntam neu publikasi oras
in fê ton 14 (boësamhá). In a-nmatsao nbi ton 1883, ma nfin ton hiut onnane
(1890), in natua nbi Bengal Neonsaet (munî i Pah Bangladés). Ma nbi ton 1901, in
nasaitan bale nane ma natua nbi Santiniketan, nane es Bengal Neontés. Nbi bale
nane, in nahakeb kun universitas-es, kanne Visva-Bharati,
nbi ton 1918. Skolânaek nane manaob natuin prinsip humanisme (prinsip neu
loitan mansiane in monit). Nbi ton fauk-fauk in nanan, in a-nsutai susar ‘naek
fun in fé, in amaf, in anmone ma anfeto nmaet nasaitne. Nbi oras nane, ini msâ
nok Mahatma Gandhi (pahlawan nasional-es nâko India) ntulun mâtanê to(b) India
ok-okê he nafètin sin pah manekat nâko atoin-Ingris sin plenat kolonial―he njail pah merdeka. Gurudeva (Guru mapules) i nasaitan pah-pinan
nok tanggal 7 Funfanû 1941 a-nbi Kalkuta.
Rabindranath lo atuis ahinet ma
amakoet lê namlileb Pah India (Bhārat Gaṇarājya[3]) ma pah-pinan in nekan nèk mepu amasat humâ-humâ. In napoin kun
meupsastra namfafau: puisi volume 60 (natámnok bian neu liän’in), novel 13, ma
eutpalâ (cerpen) alakleö he ntea 100, tuidrama 150. Ka ala fa nane, ini
msâ es a-ntui sít (himne) nasional nonô nua (onlê hiti, Indonesia
Raya, aî abitin Timor-Leste sini, Pátria) neu pah (negara) nua:
India ma Bangladés. Namunit in nanaob in sinmakat bian neu meuplukis (gambar),
ma njail alukis (pelukis). Es onnane, in ka ala fa ameupsastra uf lê
pah-pinan i nahine ma npules fun in banit, me ini msâ atuisít ahinet ma alukis
alekot. In lo atoni nok hine namfau (Ingris: polymath) lê natonon nèk mepu amasat ma maüpâ.
Gurudeva i ikon (‘takaf) neu Pah India in budaya, nès-nès neu sastra. Masi nasaitan nalail pah-pinan, in banit amtisit lê
mabelak ma mapanat lekleok nane atoni namfau ntae ma oket a-ntui nafanî nèk uab bian,
onlê oras i nèk Uab Metô. Ma nâko Pah India, masaf ma mlilê nâko Tagore in mepu
ntea ma natua bale namfafau nbi pah-pinan i nèk uabe humâ-humâ. In lo mapules!
Yogyakarta, 16 Funmesê 2008
[1] Tagore nmés kun es natlakab in banit Gitanjali (ok-okê puisi nonô 103) nâko uab Bengali neu uab
Ingris a-nbi ton 1912. In na’úb mepu tlakab puisi i nbi Shelaidaha (munî i es Bangladés), oras in namén ma fêka nnao fa neu Pah
Ingris. Namunit banit nane napèn simot alekot a-nbi Pah Ingris. Ma atuipuisi
makanâ-es nâko Pah Irlándia—kanne William Butler Yeats (1865–1939)—es a-ntui hantòpus (introduction) alekot neu tlakab Gitanjali
(1912).
[2] Versi Prancis (1917) in judul ‘naek. André
Gide (1869–1951)—ahínsastra Prancis makanâ-es
ma asiomhadia Nobel Sastra ton 1947—es natlakbe.
[3] Pah India in kanan resmi nèk uab Sanskerta
(nane nak Republik India).
*) Tuis i manibun ma matuï mafanî neu uab Metô nâko sumber humâ-humâ. Tuis i lof a-npoi nbi buku Gitanjali (Sít Tnatas) versi Ingris-Metô. In versi Metô (puisi nonô 103) nane au es utlakab sin, ma ufnekan he tlakab i njail buku laba.
No comments:
Post a Comment