Au Sekau Kau Ka?

Nâko: Yohanes Manhitu

Au i pakaet nâko Apakaet Amaneot;

au i sufâ nâko Asufat Abalbalat;

au i humaf nâko Humaf Aklahat;

au i snanaf nâko Snanaf Afémonit;

au i amonit nâko Amonib kanan amonit;

au i atuthaes nâko Alulut neu lalan amaneot;

au i asanab lê nafnekan Asoisanat Amanekat;

au i afnekan neu mlilê pah-pinan ma firdaus;

au i ate neu Usif Amanekat ma Afé’ampun;

au i askolat nâko Guru neu kanan guru;

au i asonlait neu Bahfatu Amepat;

au i domba nâko Atukus Amaneot;

au i amninut nâko Oematâ Kaämètis.

Au i mansian, lo mansian, me Ho msian!

Yogyakarta, Funboës 2003

Hanfuaf “Natal” nane nâko mé ma nak sâ?

Foto: www.amazon.com

Atuis: Yohanes Manhitu

TON-TON, on tosranî*, hit a-tfesta Natal haefes he tamnau Usif Yesus Kristus In neonmahonit. Festa Natal nane festa mlilê. Mlilê a-nbi hit nekak, mlilê a-nbi umenanan, mlilê a-nbi kuan ma kota, ma mlilê a-nbi pah-pinan nobamesen (nobâtemen). Masi onnane, masit hit fêka tahín fa hanfuaf Natal nane ném nâko mé, nâko uab sâ, ma in otne nak sâ.

Hanfuaf Natal nane ném nâko uab Portugis ma in otne nak ‘mahonit’. Ma hanfuaf Natal nane nahún ném nâko hanfuaf Latin nua Dies Natalis nak ‘Neonmahonit’. Neonmanohit nane Usif Yesus Kristus ini. Ma natuin tradisi Sranî namfau nbi pah-pinan, Natal a-ntom nok tanggal 25 Funboësamnuâ. Biasa, nbi Klei Katolik, tosranî Katolik natuin misâ nok tanggal 24 nfai, nane nak Misa Fai Natal. Ma nbi tanggal 25 noknokâ, a-nmuî misa Neno Natal. Nbi Timor, nès-nès a-nbi TTS, Natal matekâ nak Haupinâ. Kanaf Metô i msâ a-tpake neu hau pinâ—hau lê mahias nèk paku aklimâ, abnafû, mbb. Ma nbi hau pinâ in une, nmuî gua Natal, lê matuâ nèk patung Ainâ Maria, Amâ Yosef, Usif Yesus fê makukê, apaomuîtin, Usif Teun nâko Neonsaet, mbb.

Nâko lekâ tosranî a-nbi pah-pinan i nmulai nmoê festa Natal? Natuin data historis, festa Natal un-unû a-nmulai nbi ton 200 OK (Oras Kristus, Masehi) a-nbi Aleksandria (Pah Mesir). Ma festa Natal nok tanggal 25 Funboësamnuâ nane nmulai nbi ton 221 OK, Sextus Julius Africanus es na’úbe, namunit tuafe namfau nsimo ma nanaobe nâko tonnatun V.

Ma lekâ Natal nemantea Pah Timor? Ka tahín fa manëo lekâ. Me, hit tahín tak Toes Sranî ném neu Pah Timor natuin ânoinâ Sranî nâko pah Portugal ma Belanda. Sin es na’úb mepu kninô a-nbi Pah Timor ma nèk atoin-Timor he nahín toes Sranî. Neu, hit nabè’ tak Natal nemantea Pah Timor a-nbi tonnantun fauk afinit nae, nbi oras festa Natal a-nmulai manaob a-nbi Timor. Hanfuaf Natal nane, masi ném nâko uab Portugis, munî i in a-ntamen es uab Metô. Es onnane, nbi oras hit tak Natal, hit ka taneöp fa tak nane hanfuaf nâko uab matâteme.

Natal he ntea ben. Me, hit he tatuin onen aî misa tèk uab sâ? Uab Metô? Munî i, he tfesta Natal, a-nbi mé-mé, nbi atoin-Metô in kuan ma bale, alakleö ka nmuî fa ben onen aî misa nèk uab Metô. Natal ném he nèk kit dame nbi pah-pinan i. Ma hit tafnekan he Asoit-Asèfit In neonmahonit naheun hit nekak nèki mlilê he tpanat relasi alekot tok mansian, tok pahe in nesan, ma tok Uisneno, hit apakaet. Kalobes, hit he tamnau Yesus Neno Anan In neonmahonit. Aim he tafnekan he lomit alekot ma sinmakat amasat naheun hit nekak ma tjail amnèkdame neu pah-pinan i. Dame nbi pah-pinan, dame nbi neno-tunan. Tabê Natal! 

Yogyakarta, 9 Funboësamnuâ 2012

---

* In tekas (varian) bian eslê toslanî, lê ném nâko hanfuaf to aî tob ma slanî.